Zaćma to jedna z najczęściej diagnozowanych i operowanych chorób oczu nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Choć dotyka głównie osób starszych, jej występowanie jest tak częste, że na zaćmę choruje dziś już około 40% pacjentów po 50 roku życia. Sama choroba wiąże się mętnieniem soczewki, które jest procesem naturalnym dla starzenia się narządu wzroku. Nieleczona zaćma postępuje, doprowadzając ostatecznie nawet do utraty wzroku. Jedynym sposobem na pozbycie się problemu jest usunięcie schorzenia, a więc operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki i zastąpienie jej nową, sztuczną soczewką. Niestety, choć podczas operacji usuwa się starą soczewkę w całości, zaćma ma charakter nawracający i może pojawić się ponownie po pewnym czasie od operacji. Przypadki takie nazywane są zaćmą wtórną. Na czym polega zaćma wtórna i co może być jej przyczyną?

Czym jest zaćma wtórna?

Według szacunkowych obliczeń specjalistów, około 20 procent pacjentów po operacji usunięcia zaćmy doświadcza po pewnym czasie objawów nawrotu choroby. Sytuacja taka jest oczywiście niepokojąca, gdyż z perspektywy pacjenta sztuczne soczewki nie powinny mętnieć po czasie. Niestety, zaćma wtórna to przypadek który zdarza się dość często i dotyka torebki tylnej soczewki, która podczas operacji nie jest usuwana.

Objawy zaćmy wtórnej są zbliżone do tych występujących przy zaćmie pierwotnej, więc pacjenci będą zdecydowanie w stanie rozpoznać je już od samego początku. Pogarszająca się ostrość wzroku, widzenie przez mgłę lub problemy ze skupieniem wzroku to już wystarczająca przesłanka do wizyty u okulisty i sprawdzenie stanu oka po operacji. Podobnie jak w przypadku zaćmy pierwotnej, szybkie usunięcie zaćmy wtórnej to gwarancja lepszego widzenia.

Przyczyny nawrotu choroby, czyli skąd bierze się zaćma wtórna

Zaćma wtórna jest sama w sobie powikłaniem po usunięciu zaćmy, a więc może pojawić się w dowolnym momencie po przeprowadzonym zabiegu. W przypadku zaćmy wtórnej zmętnieniu nie ulega sama soczewka, ale tylna część torebki soczewki. Część tą zostawia się podczas zabiegu nienaruszoną, by mogła ona służyć jako podstawa dla nowej, sztucznej soczewki. Zmiany w gałce ocznej, które mogą doprowadzić do komplikacji po operacji są zwykle związane z przewlekłymi chorobami metabolicznymi, w tym między innymi cukrzycą czy niedoczynnością przytarczyc. Choroby te są również często przyczyną zaćmy pierwotnej. Co więcej, ze zwiększonym ryzykiem nawrotu choroby muszą liczyć się pacjenci z atopowym zapaleniem skóry.

Pojawienie się zaćmy wtórnej może być również przyczyną źle wykonanej operacji, wynikiem stanów zapalnych w gałce ocznej spowodowanych nieodpowiednim dbaniem o oczy po operacji oraz urazami oczu. Na większe ryzyko wystąpienia zaćmy wtórnej narażeni są też pacjenci, którzy przed pojawieniem się zaćmy zmagali się z dużymi wadami wzroku, a więc na przykład wysoką krótkowzrocznością czy wrodzonymi wadami siatkówki.

Leczenie zaćmy wtórnej

Podobnie jak w przypadku leczenia zaćmy pierwotnej, leczenie zaćmy wtórnej nie jest możliwe za pomocą środków farmakologicznych. Na szczęście jednak nie jest konieczne poddawanie się kolejnej operacji usunięcia zaćmy. Leczenie zaćmy wtórnej jest wykonywane z pomocą zabiegu laserowego, który jest szybki, bezbolesny i mało skomplikowany. Zabieg ten nazywa się specjalistycznie kapsulotomią tylną, polegającą na wykonaniu laserem YAG niewielkiego otworu w tylnej torebce oka. Zabieg ten trwa zaledwie kilkanaście sekund, a pacjent jest podczas niego świadomy i w pełni obecny. Przed zabiegiem badane jest jedynie ciśnienie wewnątrzgałkowe oka oraz ostrość widzenia. Lekarz podaje następnie krople rozszerzające źrenice oraz krople znieczulające, które ułatwią mu dostęp do torebki tylnej oka i zapobiegną niekontrolowanym ruchom gałki ocznej przez pacjenta.

Laserowe leczenie zaćmy wtórnej jest zabiegiem refundowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, choć oczywiście możliwe jest również poddanie się prywatnemu zabiegowi usunięcia zaćmy wtórnej – koszt takiego zabiegu to około 400 złotych. Zaćmie wtórnej nie można bezpośrednio zapobiec, choć oczywiście zdrowa dieta, ograniczanie kontaktu z bezpośrednimi promieniami słonecznymi oraz regularne badania wzroku mogą przyczynić się do jej wczesnego wykrycia. Należy również pamiętać o wszelkich zaleceniach, jakie zostały podane przez lekarza po zabiegu usunięcia zaćmy pierwotnej. Zalecenia te są podawane przede wszystkim po to, by uchronić pacjenta przed ewentualnymi powikłaniami, w tym także zaćmą wtórną.